6. Typische bas-modellen en hun verhaal
Onopvallend begin
De werkelijke grondlegger van de elektrische bas was waarschijnlijk de muzikant en ontwikkelaar Paul Tutmarc met zijn bedrijf Audiovox Manufacturing & Co. - een klein bedrijf dat tussen 1935 en 1936 de #736 Electronic Bass Fiddle produceerde. Maar de ontwikkeling was blijkbaar zijn tijd zo ver vooruit dat Audiovox in 1950 failliet ging. De Electric Bass Fiddle en zijn uitvinder werden grotendeels vergeten.
Fender Precision Bass
Pas rond 1950 bracht de Californische radiotechnicus Leo Fender de eerste in massa geproduceerde elektrische bas op de markt, na het aanvankelijke succes van zijn elektrische gitaren. We hebben het over de Fender Precision Bass - ook wel "P-Bass" of "Preci" genoemd. In tegenstelling tot de fretloze contrabas was deze voorzien van frets, zodat niet alleen contrabassisten die op zoek waren naar meer volume en gemakkelijkere transportmogelijkheden, maar ook ‘overstappende’ gitaristen nu gemakkelijk de lage tonen konden intoneren: ‘Intonatie met precisie" was het sleutelwoord van die tijd!
De contrabas was in steeds luidere ensembles steeds meer een probleem geworden omdat hij niet meer goed speelde tegen drums, percussie, koperblazers en elektrische gitaren. Toen de eerste modellen van de Precision Bass werden gebouwd, werd er geleend van de contrabas (er werden bijvoorbeeld Fender-contrabasmechanieken en snaren gebruikt). Het werd echter al snel een volledig zelfstandig instrument gebaseerd op de vorm van de Telecaster-gitaar met componenten die er speciaal voor ontwikkeld waren.
De vorm werd in de daaropvolgende jaren verschillende keren gewijzigd. De Precision Bass kreeg zijn bekendste lichaamsvorm in 1958. Ook de split-coil pickup van de P-Bass is belangrijk voor de classificatie - daarover later meer!
Experts zijn het erover eens dat de legendarische hitsingles van het Amerikaanse platenlabel Motown niet hetzelfde zouden zijn geweest zonder de pompende precisiebas van ‘house bassist’ James Jamerson. Maar je hoort de Fender Preci ook op talloze andere hits uit de pop-, rock-, soul- en funkgeschiedenis.
Fender Jazz Bass
In 1960 kwam de Fender Jazz Bass (ook wel J-Bass genoemd) op de markt met twee single-coil pickups. De standaard die we vandaag de dag nog steeds kennen, werd in 1962 ontwikkeld. Daartoe behoren bijvoorbeeld de drie draaipotentiometers: een volumepotentiometer voor elke pickup en een passieve treble-regeling. In tegenstelling tot de Precision Bass heeft ook de Jazz Bass een licht vervormde lichaamsvorm met een smalle "taille", waardoor hij vaak wordt geassocieerd met een vrouwelijk figuur.
In 1965 verkocht Leo Fender zijn bedrijf aan het multimediabedrijf CBS omdat hij geld nodig had om zijn ziekte van Parkinson te behandelen. Gitaren en bassen uit het pre-CBS-tijdperk worden nu tegen belachelijke prijzen verhandeld.
Gedurende deze tijd veranderden ook verschillende details in de styling van Fender-gitaren en bassen, zoals de letters of de vorm van de kop en de weergave van het serienummer. Er is een heleboel relevante literatuur over dit onderwerp die alleen over dergelijke subtiliteiten gaat. Dit kan erg handig zijn als je zelf een gebruikte Fender gitaar of bas wilt kopen, omdat je dankzij de details een exacte chronologische volgorde kunt maken en je niet alleen hoeft te vertrouwen op de verklaringen van de verkoper.
Door het grote succes en steeds meer navolgers uit het Verre Oosten kwam het uiteindelijk op het punt dat Fender zichzelf kopieerde onder de naam Squier. Squier-gitaren en bassen werden oorspronkelijk in Japan gebouwd. Vooral de Squier-exemplaren uit de jaren tachtig zijn inmiddels gewilde verzamelobjecten, terwijl de huidige Squier-producten echt goede en relatief goedkope alternatieven zijn voor de originelen.
Nu bouwt iedereen over de hele wereld Fender-achtige bassen, waarvan de vorm algemeen geaccepteerd is geworden. Door de jaren heen zijn veel fabrikanten echter zeer innovatief geweest op verschillende gebieden (bijvoorbeeld elektronica), zodat er inmiddels veel onafhankelijke instrumenttypes op de markt zijn die het vermelden en testen waard zijn.
Als je dus een bas wilt kopen, moet je niet eerst naar de oudjes kijken, maar rondkijken naar moderne bassen, omdat deze wellicht beter harmoniëren met de muziekstijl die je nastreeft.
Music Man Stingray
Leo Fender bouwde nieuwe instrumenten bij het in 1972 opgerichte bedrijf Music Man - waaronder een instrument genaamd de "Stingray", dat in 1976 opnieuw wereldberoemd zou worden! De Music Man Stingray was de eerste bas die standaard een actieve toonregeling had en een zeer onderscheidend, agressief geluid levert (te horen bijvoorbeeld door Rage Against The Machine).
Tegenwoordig maakt de Music Man Stingray bas, naast de Precision en de Jazz Bass, deel uit van de "Bermudadriehoek" van de populairste en bekendste basmodellen ter wereld!
En Leo Fender? Hij richtte in 1980 samen met zijn vriend George Fullerton het bedrijf G&L Guitars op en genoot opnieuw wereldwijd succes. Hij stierf op 21 maart 1991 op 82-jarige leeftijd in zijn geboorteplaats Fullerton, Californië.
Gibson EB-Bässe
De bassen van Gibson konden niet in de buurt komen van het succes van de gitaren van het Amerikaanse bedrijf, hoewel ze ongetwijfeld uitstekend zijn qua vakmanschap en geluid. Al in 1953 lanceerde het bedrijf de vioolvormige EB-1, die F-gaten en zelfs een ruggengraat had geschilderd waarmee het instrument rechtop kon worden bespeeld als een contrabas.
De EB-0-lijn die in 1959 werd geïntroduceerd en waarvan de EB-3 in 1961 was afgeleid, was succesvoller. Dit model was gebaseerd op de vorm van de Gibson SG-gitaar en had een dikke humbucker in de nekpositie (de zogenaamde "mudbucker") en een enkele spoel dichtbij de brug. Muzikanten als Jack Bruce van de legendarische rockband Cream maakten dit model al snel wereldberoemd.
Gibson Thunderbird
Het meest opvallende Gibson-basmodel is waarschijnlijk de Thunderbird, geïntroduceerd in 1963, en auto-ontwerper Ray Dietrich is verantwoordelijk voor zijn eigenzinnige, grillige vorm. De uitgestrekte en hoekige body en de krachtige middentonen van dit model spreken vooral rockbassisten als U.F.O.
Overigens produceert Gibson-dochter Epiphone enkele zeer goede replica's van klassieke Gibson-modellen (zoals de semi-akoestische Rivoli-bas of de Thunderbird Classic), die punten scoren met onberispelijke afwerking en authentiek geluid - en ook betaalbaar zijn voor kleine budgetten!
Höfner
Terwijl de VS het belangrijkste land was voor de ontwikkeling van de elektrische bas, had Duitsland aan het begin van het beattijdperk ook veel te bieden. Niemand minder dan Paul McCartney van de Beatles koos begin jaren zestig tijdens een lang gastoptreden van de Liverpool Mushroom Heads in Hamburg voor een Höfner 500/1 - en vereeuwigde daarmee het instrument voor altijd in de rock Olympus. De Höfner 500/1, ook wel bekend als de "vioolbas" of "Beatle bass", wordt vandaag de dag nog steeds in verschillende versies en uitvoeringen vervaardigd.
De 500/1 is een extreem licht en handig instrument dat dankzij de verkorte middelschaal zeer gemakkelijk te bespelen is. Een echt exemplaar gemaakt in Duitsland is echter erg duur geworden. Gelukkig zijn er goedkope replica's (ook door Höfner zelf onder licentie vervaardigd in het Verre Oosten!), waarvan sommige van hoge kwaliteit zijn.
Een vergelijkbaar model in de kenmerkende vioolvorm is de Epiphone Viola, die historisch gezien zelfs eerder het levenslicht zag dan de Höfner bas. Terwijl de Höfner een massief gewelfd plafond heeft, is het Viola-plafond vlak en gelamineerd (fineer erop gelijmd). Beide modellen zijn qua bespeelbaarheid en klank vergelijkbaar, al klinkt de altvioolbas iets meer aanwezig. Qua prijs is de Viola een absoluut koopje!
Andere Herstellerfirmen
Naast de traditionele basfabrikanten hebben inmiddels een hele reeks nieuwe bedrijven een "stukje van de taart" veiliggesteld. De ontwikkeling kan men zien aan de ontwikkeling van de gitaarmarkt. Er zijn de fabrikanten in het Verre Oosten, aangevoerd door giganten als Ibanez en Yamaha uit Japan, die enerzijds goede en betaalbare instrumenten produceren, maar zich anderzijds ook op hogere kwaliteitsgebieden wagen. Vaak worden de secundaire merken van grote namen vanuit Mexico, Korea of Taiwan naar de baswereld gestuurd (bijvoorbeeld de Squier Jazz Bass).
Een merk als Rickenbacker heeft een lange traditie (de Beatles speelden zelfs Rickenbacker-gitaren!). Het bedrijf kwam echter pas onder de aandacht van muzikanten als basfabrikant toen groepen als Genesis begin jaren zeventig met Rickenbacker-bassen verschenen. Veel bassisten wilden in die tijd ineens alleen nog maar deze zeer onderscheidend klinkende bassen bespelen. Vooral de modellen 4001 en 4003 waren succesvol.
De situatie was vergelijkbaar met Alembic bassen, legendarische handgemaakte fijne instrumenten met geselecteerde houtsoorten en verfijnde elektronica, waarvan het geluid de muziekwereld wakker maakte en opmerkte toen het Amerikaanse basgenie Stanley Clarke begin/midden jaren zeventig bekend werd.
Bijzonder hoogwaardige bassen van bedrijven als Alembic, Ken Smith, Fodera, Ken Lawrence, Spector, Sadowsky, Pedulla of - uit Duitsland - Warwick, Marleaux, Franz Bassguitars, Human Base, Magnus Guitars etc., komen meestal van kleine maar nobele fabrikanten, die hun instrumenten voornamelijk met de hand maken. Het is duidelijk dat deze kwaliteit en productiewijze terug te zien is in de prijs.
Uw contactpersoon
Hoogtepunten op het gebied van producten
Geliefde merken
-
bas sets
-
4-snarige J-bassen
-
4-snarige P-bassen
-
overige 4-snarige E-bassen
-
4-snarige heavy-bassen
