Tune-O-Matic: de koning onder de gitaarbruggen

Als je ooit op een vaste gitaarbrug hebt gespeeld, is de kans groot dat je tenminste een keer in je leven je hand op een Tune-o-matic gitaarbrug hebt geplaatst. Deze kleine uitvinding dateert van 1953, toen op de meeste gitaren alleen houten bruggen waren. Maar wat maakt dit stuk metaal zo populair? Laten we het uitzoeken!

Geschiedenis

Vóór de uitvinding van de Tune-O-Matic (oftewel “TOM”) gitaarbrug, hadden gitaren slechts houten bruggen (meestal één stuk palissander met ebbenhout zadels), trapeze staartstukken of een simpele wraparound in de body geschroefd. Goed, de snaren bleven zo op hun plaats, maar het was niet voldoende: de gitaren werden niet volledig en nauwkeurig geïntoneerd. Met de TOM brug, kunnen gitaristen voor elke snaar, de perfecte afstand tussen de zadel en de topkam afstellen en een 100% perfecte intonatie verkrijgen.

De brug werd in 1953 uitgevonden en ontwikkeld door Ted McCarty, president van Gibson, voor de Gibson Super 400 en in 1954 voor de Les Paul Custom. Het werd al snel duidelijk dat dit stukje hardware niet alleen een “custom” upgrade voorstelde, maar een standaard functie werd, goed voor elke gitaar. Tegenwoordig heeft een hoog percentage vaste-brug elektrische gitaren, een Tune-O-Matic brug, vaak samen met een aparte stopbar staartstuk. (ontworpen vanuit het oorspronkelijke wraparound design).

Bouw

Het ontwerp van de Tune-O-Matic brug is vrij eenvoudig te begrijpen. Het grootste deel zit op twee verstelbare posts, vastgeschroefd in de gitaar body. Het staaf gedeelte bestaat uit zes individuele regelbare zadels, met kleine groeven die met de vorm- en snaardikte overeen moeten komen. Zadels kunnen met een schroef heen en weer worden verplaatst om de intonatie aan te passen.

Dankzij het symmetrisch ontwerp, kan de brug in beide richtingen op de twee posts worden geplaatst, wat soms verwarrend kan zijn. Historisch gezien, werden de schroeven van de “Vintage” (ABR-1) richting de nek geplaatst en de schroeven van de “moderne” (Nashville) richting de stopbar. Hiervoor zijn geen exacte regels, maar in de meeste gevallen ligt de voorkeur richting de stopbar, om zo de zadel posities gemakkelijker met een schroevendraaier te kunnen stellen.

Het bouwen van de brug met metalen onderdelen gaf een bij-effect die zelfs Ted verbaasde: een verandering in toon en sustain, ontstaan door de koppeling tussen de snaren en body. Tegenwoordig zijn muzikanten nog steeds continu bezig verschillende materialen te zoeken (vooral voor de stopbar, maar ook) om tonale varianten, zoals messing, nikkel en aluminium te krijgen.

Ten laatste zou de Tune-O-Matic brug moeten worden gebogen om de radius van de fretbord te matchen. Bij de Gibson stijl gitaren, heeft de TOM een radius van 12″.

Modellen & Varianten

Door de jaren heen, maakte Gibson een aantal variaties van hun bruggen en ook andere bedrijven begonnen TOM bruggen als reserveonderdelen of upgrades te bouwen, dat leidde tot enorme keuzemogelijkheden.

ABR-1 (“Vintage“) (1954-1975)
De ABR-1 is een vintage brug die vaak te vinden is op heruitgave gitaren. Dankzij een duimwiel kan de hoogte aan beide zijden, binnen enkele minuten worden afgesteld. De “ware” Historic versie had geen retainer draad, dus wees voorzichtig bij het opnieuw bedraden van je gitaar omdat de zadels eruit kunnen vallen! ABR-1 stijl bruggen zijn te koop bij fabrikanten, zoals Gibson, ABM, TonePros en Montreux .

Schaller Wide travel aka “Harmonica Bridge” (1970-1980)
Op verzoek van Gibson werd deze brug door Schaller gebouwd voor lichtere snaren, omdat deze in de jaren ’70 steeds populairer werden. Lichtere snaren konden niet goed met de ABR-1 intoneren omdat de zadel niet lang genoeg was. Gibson kwam daarop met deze brug, die niet zo populair was als de Nashville, en te vinden is op een aantal vintage SG’s. Helaas, is het tegenwoordig niet meer moeilijk om de Harmonica Bridge te kopen, maar wel biedt Schaller een moderne versie met instelbare afstand tussen de snaren.

Nashville (“Modern“) bridge (1975-)
Toen Gibson hun Les Paul productie naar Nashville verhuisden, werd er een nieuwe brug vereist. Gibson ontwikkelde de ABR-1 design tot een grotere en steviger brug. Belangrijkste verschillen zijn o.a. de zadels, grotere posts en oriëntatie van de zadelschroeven. Tegenwoordig is het een van de meest populaire gitaarbruggen op de markt en is te vinden op vrijwel elke Gibson die je kunt kopen. Gretsch heeft zijn eigen versie uitgegeven, de Adjust-O-Matic die vrijwel identiek is aan het Nashville ontwerp. Andere fabrikanten zoals Gretsch ,Gotoh en Schaller bieden vervangende bruggen.

Roller bridge
De roller brug combineert het solide ontwerp van de TOM brug met vrij rollende zadels. Het concept is simpel: als de snaar op een bewegend wiel kan rollen, is er vrijwel geen kans dat het zal breken, omdat er geen wrijving is. De roller-zadels zijn vervaardigd uit massief messing. Roller TOM bruggen worden aangeboden door ABM en Göldo .

Babicz Full Contact Bridge
Babicz brachten het tune-o-matic ontwerp een stap verder met hun full contact brug. Het is duidelijk te zien dat er een aantal grote veranderingen zijn in vergelijking met het traditionele ontwerp. De brug is voorzien van een vernieuwde zadel ontwerp, genaamd “eCAM”, dat direct contact biedt tussen de snaar en de body. De zadels zijn ook ieder afzonderlijk in hoogte instelbaar.

Een TOM brug kan je retrofitten (of upgraden) en je kunt kiezen uit diverse merken die dit bijzondere stukje hardware leveren, zoals Gibson, Gotoh, Schaller, ABM, Kluson, Göldo en TonePros. Houd rekening met de juiste studs afstand (metrisch/Aziatische of imperiale) en het vooraf geïnstalleerde brug type ( Nashville of ABR-1 – meer informatie over dit onderwerp hieronder)

Veelgestelde vragen & Tips

Nashville of ABR-1? Vintage of moderne posts?

Een van de meest gestelde vragen die we krijgen van klanten die op zoek zijn naar een nieuwe tune-o-matic brug is: “Heb ik Nashville of ABR type posts nodig? Vintage of moderne studs?”

Nashville bruggen, oftewel moderne Tune-O-Matic, hebben grotere posts vergeleken met de vintage-versies. Bij het shoppen naar een nieuwe brug (vintage of moderne stijl), dien je je posts eerst vooraf goed te controleren. Er zijn adapters van kleine tot grote posts, evenals vintage bruggen met grote fabriekgeleverde posts. Let op dit belangrijke detail, om problemen te voorkomen bij het installeren van een nieuwe brug.

Vergrendeling?

TonePros heeft een vergrendelingsysteem op hun bruggen, die het vastdraaien van twee allen schroeven (op het staartstuk) en vergrendelen de stud (op het brug deel) mogelijk maakt om zo de brug stevig vast te houden. Het is een handige functie bij het opnieuw bedraden, die ook geadverteerd wordt als toon versterker, die meer stabiliteit heeft en betere trillingen naar de gitaar body sturt.

Topwrap

Topwrap is een techniek die de break angle van de snaar naar de brug vermindert. De ene zegt dat het de snaar breuk vermindert, terwijl de ander zegt dat het een slinkier gevoel geeft en meer sustain levert: dat moet je maar zelf uitproberen. Topwrap is een gemakkelijk omkeerbare techniek die je krijgt door het staartstuk in de body te schroeven, de snaren bij de pick-up kant uit te laten steken, om het staartstuk te wikkelen en vervolgens door de gitaar brug te laten gaan.

Ik kan moeilijk tot de zadelschroeven komen

Als je gitaar een ABR-1 brugtype heeft, is de kans groot dat het intoneren al snel een nachtmerrie wordt. Wanneer de schroeven richting de nek zijn, is het erg moeilijk om ze met een schroevendraaier te draaien. De beste manier om dit op te lossen is om je brug 180 graden te draaien en op deze wijze in te stellen.

Laatste woorden

Als het om een vaste brug gaat, is het moeilijk om de TOM brug te negeren. Het is direct herkenbaar en op grote schaal beschikbaar. Dit kleine stukje metaal is de oplossing voor talloze gitaristen, die met intonatie problemen worstelen. En zoals met elke tool in de muziekwereld, denken we dat beproefde technologieën zoals deze nog altijd van grote betekenis zullen blijven.

Heb jij een Tune-O-Matic brug op je gitaar? Wat is jouw favoriete model? Laat het ons weten 🙂

Toon alle blogs door Larry