Synthesizer voor Beginners

De synthesizer is een van de jongste muziekinstrumenten: de eerste, in grote getale geproduceerde modellen, kwamen in de jaren 1960 op de markt. De synthesizer was ondanks zijn relatief korte geschiedenis, van enorme invloed op de muziek, en nog steeds. Gehele muziekgenres zouden zelfs niet eens hebben bestaan als de synthesizer er niet was. Deze was zelfs verantwoordelijk voor de veranderde manier waarop muziek werd geproduceerd en gecomponeerd.

Analoog versus digitaal

De eerste synthesizers waren volledig analoog en werkten met op spanning bestuurde oscillatoren, filters en versterkers. Bij modulaire systemen, zoals de modulaire Moog Synthesizer, door Keith Emerson van Emerson Lake & Palmer gepopulariseerd, moest men de afzonderlijke componenten van de synthesizer nog met kabels verbinden om het geluid te “programmeren”, terwijl in de jaren 1960 en 1970 compacte apparaten zoals de beroemde Minimoog al beschikbaar waren. Vroege analoge synthesizers hadden een aantal cruciale nadelen, zoals een slechte stemstabiliteit en een gebrek aan geluidsgeheugen. Het was bovendien nauwelijks mogelijk om akoestische instrumenten authentiek na te bootsen, met uitzondering van een aantal zeer dure modellen in de jaren 1970 en 1980. De meeste synthesizers waren op dat moment monofoon en konden slechts één noot tegelijk spelen, waardoor ze weinig kans maakten. Daarom moesten veel van de huidige legendarische synthesizer pioniers faillissement aanvragen toen de eerste digitale apparaten op de markt kwamen in de vroege jaren 1980. Maar, zoals we nu weten, was dit het einde niet voor de analoge synthesizer. Door een ongekende retro golf namen de analoge synthesizers toe (modulaire systemen kwamen zelfs weer in de mode!) waardoor een aantal van de bekende fabrikanten uit die vroegere dagen terugkeerden. Maar daarover later meer.

De eerste betaalbare digitale synthesizers verschenen begin jaren 1980, waarbij analoge technologie het voor de eerste keer afdeed. De Yamaha DX7, een van de meest verkochte synthesizers aller tijden, was de eerste die aan de verlangens van de muzikant voldeed: opslag, polyfonie en “authentieke” geluiden. De DX7 werkte met FM-synthese, gebaseerd op de modulatie van meerdere sinusgolven. Met zijn karakteristieke geluid heeft het de jaren 1980 gevormd als geen ander.

In de tweede helft van de jaren 80, kwam een andere soort digitale synthesizer uit met de sampling-technologie, waarbij de geluiden van akoestische instrumenten zoals piano, strijkinstrumenten en gitaar op echte opnames waren gebaseerd. En zo bereikte “realisme” in het reproduceren van akoestische instrumenten een nieuw hoogtepunt. Tot op heden zijn sample-gebaseerde synthesizers in vele varianten verkrijgbaar.

Een derde type digitale synthesizer werd in de late jaren 1990 populair, toen er voldoende computer vermogen beschikbaar was. Door fysieke modellering, wordt het geluidsmechanisme in resonerende instrumenten zoals drums en strijkers, bij klapgeluiden, windgeluiden of bowtechnieken digitaal gesimuleerd. De virtuele analoog toongenerator is gebaseerd op een soortgelijk principe, waarbij analoge en elektrische circuits of subassemblages worden nagebootst. Dus het geluid wordt niet door eerder opgenomen geluiden gegenereerd, maar berekend in real time.

Workstations en digitale “brood-en-boter-synths”

Laat ons even terugdenken aan de eerste van de twee groepen van genoemde synthesizers. Als je op zoek bent naar een instrument dat andere instrumenten zo authentiek mogelijk kan imiteren, kun je het in deze categorie vinden. Deze synthesizers produceren hun geluid voornamelijk vanuit een vaste (eventueel uit te breiden in de hogere klasse) voorraad van samples en zijn daarom zeer geschikt om instrumenten te repliceren. De meeste apparaten in deze categorie zijn multitimbraal, dat betekent dat ze meerdere geluiden tegelijk kunnen produceren. Hiermee kun je het toetsenbord in verschillende geluiden en/of meerdere geluiden splitsen. Vele synthesizers in deze groep zijn beschikbaar in verschillende keyboard varianten: meestal de 61, 73/76 en 88 toetsen. Effecten zijn meestal ook in grote getale aanwezig.

Een “workstation“ heeft naast een uitgebreide synthesizer en effecten, ook min of meer een complete sequencer aan boord, waarmee je multi-track MIDI- opnames kunt creëren. In het tijdperk van computer-gebaseerde DAW-software worden deze onboard sequencers echter steeds minder relevant.

Sommige high-end workstations, zoals de Korg KRONOS en de Yamaha MONTAGE, hebben naast samples, ook nog andere methoden voor het genereren van geluiden, zoals een virtuele analoge sound engine, drawbar orgel emulatie of FM.

Virtuele analoge synthesizer

Het verlangen naar krachtige synthetische geluiden, die sample-gebaseerde workstations niet naar voldoening konden leveren, leefde in de jaren 90 weer op na de golf van techno, house en hip-hop. Het analoge geluid was terug en hoe! Oude synthesizers uit de jaren 1970 hadden zich langzaam tot collectors items ontwikkeld, aangetast door de tand des tijds en de technische beperkingen van hun tijd (geen MIDI, geen opslagruimte, enz.). Toen DSP’s geavanceerder werden, begonnen diverse fabrikanten analoge synth circuits op een digitaal niveau te emuleren, en zo werd de virtuele analoge synthesizer geboren. In tegenstelling tot workstations, gebruikten deze digitale synthesizers geen samples, maar werd het analoge circuit gedrag zo getrouw mogelijk gemodelleerd en in real-time gecalculeerd.

De belangstelling naar virtuele analoge synthesizers nam uiteindelijk enigszins af door de toename van beschikbare “echte” analoge synthesizers. Niettemin, zijn er nog steeds tal van interessante modellen beschikbaar, die vaak ook “analoog” klinken, plus nog alle prestaties uit de digitale technologie – zoals grote polyfonie, geluid flexibiliteit, meer geheugen en interfaces zoals MIDI en USB. De Korg microKORG, die veruit de meest populaire synthesizer van de afgelopen decennia is, behoort tot deze categorie en het heeft net met de microKORG S een update gekregen.

De Analoge Revival

Terwijl in de jaren 2000 de generatie van het virtuele analoge geluid nog steeds de toekomst leek te zijn, kwam er in de afgelopen jaren een trend in de richting van echte analoge synthesizers. Deze ontwikkeling werd door fabrikanten zoals Korg en Arturia gevoed, die bewezen hadden dat analoog niet duur of exclusief hoeft te zijn. Dankzij de technische vooruitgang en de combinatie van analoge en digitale technologie, zijn de huidige nieuwe analoge synthesizers ook vrij van de meeste zwakke punten van de modellen uit de jaren 1960 en 1970. Vaak (niet altijd!) zijn ze ook voorzien van geheugenplaatsen, en hun oscillatoren zijn meestal vrij stabiel. Tegenwoordig bedoelen we met een “analoge synthesizer” een instrument waarvan de toongenererende apparaten zijn gebouwd met behulp van analoge techniek. Dit wil echter niet zeggen dat de inrichting volledig analoog is: vaak worden digitale componenten voor de besturing gebruikt, o.a. opslag en MIDI.

Een belangrijk punt waarin analoge synthesizers van workstations verschillen is: het gaat niet om het reproduceren van akoestische instrumenten, maar om het produceren van synthetische geluiden die vaak nieuw en uniek zijn. Velen beweren dat analoge synthesizers krachtiger en organischer klinken dan digitale synths – dit is afhankelijk van de individuele smaak. Een ding is zeker: analoge synthesizers zijn nu populairder dan ooit en hoewel ze voor een lange tijd erg duur zijn geweest, zijn ze nu ook voor lagere budgeten verkrijgbaar. De recente successen hebben eerbiedwaardige bedrijven uit het analoge tijdperk van de jaren 1960 en 1970 teruggebracht. Moog Music heeft nu meer succes dan ooit en heeft zelfs de legendarische Minimoog Model D heruitgegeven. Korg heeft ook twee analoge legenden, de MS-20 en de ARP Odyssey heruitgegeven en verder is de naam Sequential terug!

De kwaliteit en de mogelijkheden van een analoge synthesizer zijn moeilijk te meten. Voor het geluid is het van belang hoe de verschillende circuits worden opgebouwd en gekoppeld – zo ook hoe de synthesizer wordt gebruikt. Bijvoorbeeld, een synthesizer met drie oscillatoren is niet per se “beter” dan die met slechts twee. Elke analoge synthesizer heeft zijn eigen karakter en individuele sterke en zwakke punten.

Bij de aankoop van een analoge synthesizer, moet je tussen mono- en polyfone apparaten kiezen. Zelfs vandaag de dag, zijn er vele monofone analoge synthesizers, die slechts één noot per keer kunnen produceren. Dit is te wijten aan het feit dat de uitvoering van polyfonie met analoge technologie veel duurder is dan in de digitale wereld, maar ook omdat monofone synthesizers bijzonder geschikt zijn voor het spelen van, bijvoorbeeld bass & lead geluiden. Polyfone synthesizers zijn ideaal voor bijvoorbeeld pad-geluiden, snaren en akkoorden.

Monofone analoge synthesizer

De analoge wereld kan nu verrassend goedkoop zijn. De pocket synthesizer Korg Monotron, die van grote invloed was op de golf van goedkopere analoge synths, is zelfs voor onder de 50 euro te krijgen. Voor iets meer zijn er zelfs “echte” analoge synthesizers verkrijgbaar en het is verbazingwekkend hoe “groots” deze “kleine” synthesizers kunnen klinken.

Polyfone analoge synthesizer

Ondanks de prijsdaling, is daar het principe van het gouden analoge tijdperk van de jaren 70 waar men zich tot nu toe aan houdt: polyfone analoge synthesizers, die verschillende noten tegelijk kunnen produceren, zijn aanzienlijk duurder dan monofone. Dit komt doordat de respectieve circuits van polyfone analoge synths inderdaad meer dan eens aanwezig moeten zijn, terwijl de polyfonie in digitale synthesizers slechts een kwestie van rekenkracht is. Maar ook hier dalen de prijzen, fabrikanten zoals Korg en Behringer bieden nu polyfone analoge synths tegen prijzen waar je vroeger alleen maar van kon dromen.

? link naar Synthesizers & Co.

? link naar onze top 5 synthesizers.

Toon alle blogs door Larry