Modulaire synthesizers – een eenvoudige uitleg

De eerste modulaire synthesizers waren behoorlijk groot in de jaren zeventig, letterlijk. De volledig uitgeruste racks van die tijd waren groter dan de gemiddelde persoon en vooral erg duur, dus niet voor de consumentenmarkt. In de loop der jaren werden ze compacter en betaalbaarder en zijn we getuige geweest van de geboorte van de Roland System 100M, System 700, E-Mu Modular, Arp 2500, EMS Synthi 100, Synthi AKS, Synthi A en verschillende Buchla-modules die tot de echte klassiekers behoren.

Met de groeiende trend van synthesizers en de terugkeer naar analoge technologieën, ontwikkelde Doepfer Musikelektronik in 1996 de Eurorack, die de grootte van racks en modules standaardiseerde en in de loop der jaren het dominante formaat werd. Het Eurorack-formaat biedt momenteel meer dan 5000 verschillende modules en doe-het-zelfkits van meer dan 270 fabrikanten, onder de meest gerenommeerde synthesizers ter wereld. Naast analoge modules is er tegenwoordig een groot aantal digitale modules die het scala aan mogelijkheden nog verder uitbreiden!

Maar wat is een modulaire synthesizer nu eigenlijk?

Simpel gezegd, het is een elektronisch muziekinstrument dat bestaat uit een veelvoud van verschillende componenten (modules) die worden gebruikt en gecombineerd om elektronische geluiden te creëren. De modules worden verbonden via kabels (patchkabels), schakelaars, schuifregelaars en patchpanelen. Op deze manier zijn een groot aantal verbindingsopties en permutaties mogelijk. Het is belangrijk om te weten dat de parameters van analoge synthesizermodules via stuurspanning (CV = Control Voltage) kunnen worden geregeld.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen modules voor het genereren van geluid (VCO = Voltage Controlled Oscillator), modules voor het veranderen van geluid, bijvoorbeeld een filter (VCF = Voltage Controlled Filter) en modules die het geluidsgedrag over de tijd regelen met behulp van een zogenaamde envelopcurve (VCA) = Voltage Controlled Amplifier of EG = Envelope Generator). De gebruikte envelop werkt volgens het ‘ADSR’-principe (Attack, Decay, Sustain en Release) en nemen deel aan de vorming van het uiteindelijke geluid door op elke stap van de oscillatie in te werken. Met een LFO (Low Frequency Oscillator) wordt het resulterende audiosignaal door een stuurspanning gemoduleerd, bijvoorbeeld om in het eenvoudigste geval een vibrato te verkrijgen.

Alle analoge modules worden door middel van stuurspanning bediend: als bijvoorbeeld een patchkabel wordt gebruikt om de CV-uitgang van een keyboard dat stuurspanning of een sequencer aan te sluiten op de CV-ingang van een toongeneratiemodule (VCO), verandert de stuurspanning wanneer de toetsen op het keyboard worden ingedrukt, zodat de ontvangende toongeneratiemodule (VCO) de toonhoogte tegelijkertijd verandert. Een sequencer werkt op hetzelfde principe, die de aangesloten toongenerator met vooraf bepaalde toonintervallen en ritmische patronen aanstuurt.

Er zijn echter ook stuurspanningen die niet tot continu parameterwijzigingen leiden, maar die worden gebruikt om bepaalde events te schakelen. Deze stuurspanningen worden ‘gate’ en ’trigger’ genoemd. Het gatesignaal beïnvloedt de tijdsduur van een event, bijvoorbeeld de duur van het indrukken van een toets op de keyboard om een bepaalde parameter te schakelen. Het triggersignaal heeft altijd dezelfde lengte en triggert een event één keer zonder het verloop van het event te beïnvloeden. Het triggersignaal wordt bijvoorbeeld gebruikt om een aangesloten sequencer te starten of te stoppen.

Een verbinding die met patchkabels wordt gemaakt en het gewenste resultaat oplevert, wordt simpelweg een ‘patch’ genoemd. Een ‘patch’ kan een eenvoudige of zeer complexe structuur hebben, afhankelijk van welke en hoeveel modules via patchkabels verbonden zijn.

Patchkabel

En dit is waar het echte plezier begint… als je eenmaal hebt besloten wat voor soort muziek je wilt maken, natuurlijk. Afhankelijk van het toepassingsgebied en je eigen ideeën, heb je een aantal verschillende modules nodig, waarvan de aankoop je spaarrekening aanzienlijk kan verkleinen. Het is daarom raadzaam om vooraf te leren bepalen welk type geluid, oscillatie, filter, nagalm, enz. noodzakelijk is om hoge kosten te vermijden.

Hoe dan ook, je zult altijd in staat zijn om je geluidshorizon te verbreden door onderweg modules toe te voegen.

Wat wil ik doen? Wat heb ik nodig?

In onze Synthesizer Youtube kanaal, tonen we je de eerste stappen op het gebied van modulaire synthesizers, en de volgende lijst zal je pad verlichten in de duisternis van de Eurorack-jungle:

Behuizing

Een modulaire synthesizer bouwen begint altijd met de behuizing, omdat de behuizing alle modules herbergt en ze van stroom voorziet. De Doepfer A-100 LC1 Low Cost Case, bijvoorbeeld, is geschikt voor beginners. Het heeft een geïntegreerde busbord met 8 module connectors en een voeding:

Upgraden is altijd een optie. De Intellijel Designs 7U Stealth Case 104 HP biedt bijvoorbeeld 28 slots voor Eurorack-modules plus een handige voeding.

Ingangs- en Uitgangsmodule

Of het nu om een klein of groot systeem gaat, in de studio of bij liveoptredens, elk modulair systeem moet ook via een luidsprekersysteem met de buitenwereld worden aangesloten. De ingangs- en uitgangsmodules worden gebruikt om te zorgen dat het geluid van je systeem je oren en/of de oren van je publiek bereikt.

Een van deze modules is de Vermona Modular TAI-4 module,die twee gebalanceerde ingangs- en uitgangskanalen biedt, elk uitgerust met 1 jack en 1 XLR-connector.

Oscillator

Er zijn veel opties om geluiden met je Eurorack te produceren. De meeste synthesizers bieden een subtractieve geluidssynthese uit oscillatoren die via een VCA in een filter (VCF) worden ingevoerd. Het geheel wordt vervolgens door middel van enveloppen (VCA) en LFO’s gemoduleerd.

De Verbos Electronics Complex Oscillator is een klein wonder in zijn soort en is gebaseerd op het klassieke ‘West Coast’-principe. Driehoeks-, rechthoeks- en zaagtandoscillaties worden aangeboden, evenals modulatie van de hoofdoscillator via FM/AM van de geïntegreerde modulatie-oscillator en talloze bedieningsmogelijkheden via CV.

Filters

Als het gaat om het vormgeven van geluid, is een filtermodule in de Eurorack onmisbaar. Hier biedt de markt een grote selectie aan modules van verschillende fabrikanten en concepten. Het is daarom noodzakelijk om enige tijd te besteden aan het begrijpen van alle nuances en modules voordat je een beslissing neemt, vooral als je op zoek bent naar een zeer specifiek geluid. Multimode filters zijn op dit moment ook zeer populair omdat ze verschillende soorten filtratie bieden. De Waldorf VCF1 is een zeer goed voorbeeld. Het biedt meerdere in- en uitgangen, en 3 vervormingsmodi, waarvan er twee een afzonderlijke uitgang hebben, zodat je je geluid in elke richting kunt manipuleren.

Omhullingscurves

De parameters van een omhullingscurve (envelope) met modulatiemogelijkheden kunnen zeer unieke geluiden creëren. Dit is waar de Mutable Instruments Stages Segment Generator in het spel komt. Het werkt als een ASR of complexe 6-stage envelope, maar kan ook worden gebruikt als LFO en 4-steps sequencer, die als een modulatiebron wordt gebruikt.

Modulator

Een modulair systeem is, zoals de naam al doet vermoeden, voornamelijk gebaseerd op modulaties en hoe de afzonderlijke modulaties met elkaar communiceren. Modulators (LFO) zijn dus onmisbaar voor een levendig en uniek geluid in de Eurorack. Met de Erica Synths Modulator krijg je bijvoorbeeld een 2-kanaals LFO inclusief ruisbron en 8 golfvormen, die naar eigen wens met elkaar kunnen worden gemengd. MATHS by Make Noise, een multifunctionele module, biedt een aantal andere mogelijkheden, die als een envelop, LFO, oscillator en slew limiter gebruikt kunnen worden.

Mixer

Als je meerdere geluidsbronnen in de Eurorack gebruikt, moet je zeker aan een mixermodule denken. Het is ook erg handig als de mixer ook stuurspanningen kan mixen en modulatie-ingangen biedt. Andere functies zijn altijd interessant en worden afhankelijk van de fabrikant van de module aangeboden. De Gate Mix module van de Berlijnse fabrikant ACL (Audiophile Circuit League) is hier het vermelden waard. Het biedt een 4-kanaals mixer met spanningsgestuurde mute-functie, is stevig gebouwd en biedt geluidsarme, neutrale geluidseigenschappen

Sequencer

Een modulaire sequencer in de Eurorack is een groot goed, omdat het mogelijkheden biedt om een oneindige verscheidenheid aan melodische en ritmische geluidsstructuren te creëren. Het marktaanbod op dit gebied is zeer uitgebreid en het is zeer de moeite waard om de verschillende varianten nader te bekijken. Een klassieke variant is bijvoorbeeld de Doepfer A-155, een solide exemplaar in zijn soort. Deze biedt 2 schakelaar-rijen met elk 8 stappen en kan worden uitgebreid met de Doepfer Sequencer Controller A-154. Maar er zijn ook veel andere versies, zoals de Twisted Electrons Cells Module waarmee je zeer complexe patches en interessante sequenties kunt maken.

Effecten

Effecten moeten ook in het modulaire systeem worden overwogen, omdat ze de geproduceerde geluiden de juiste smaak geven. Dit is hoe modules, met hun gestileerde textuur van elkaar verschillen, en dat opent volledig nieuwe wegen. Bijvoorbeeld, Softube Clouds van Mutable Instruments een digitale module voor Softube Modular (kan worden gecombineerd met Hardware-Eurorack-modules), is een granulaire effect dat het ingangssignaal in realtime in maximaal 16 grains splitst en talloze bewerkingsopties biedt, zoals positie, grootte, pitch, dichtheid en textuur. Of de Radikal Technologies RT1701 EFFEXX module, met twee multi-effecten en 8 algoritmen, plus reverb processor, die met geanimeerde stereo-effecten veel geluidsflexibiliteit in de Eurorack oproept. Er is ook een breed scala aan effecten op de markt, dus je moet uitzoeken welk muziekgenre en welk effect het beste uitgangspunt voor jou is.

Heb je ervaring met modulaire systemen en misschien al je eigen Eurorack-systeem opgezet? Wat zijn je favoriete modules en welke kun je aanbevelen? We verheugen ons op je reactie!

? Ons Synthesizer YouTube-kanaal ?

Toon alle blogs door Larry