10 Feiten: Hoe muziek je brein en emoties beïnvloedt

Het is al lang wetenschappelijk bewezen dat het luisteren naar muziek angst en pijn kan verminderen en zelfs je bloeddruk kan verlagen. Daarnaast kan het je slaapkwaliteit, humeur, mentale en cognitieve prestaties en zelfs je geheugen verbeteren. Hier zijn een paar voorbeelden van de kracht van muziek.

1. Muziek maakt herinneringen tastbaar

Muziek heeft de bijzondere kracht om geblokkeerde of diep weggestopte herinneringen naar boven te halen. Een specifiek nummer kan je bijvoorbeeld terugbrengen naar een prachtig moment van tientallen jaren geleden. Maar muziek kan ook oud verdriet opnieuw laten opborrelen en je hersenen overspoelen met gevoelens uit het verleden.

Therapeuten gebruiken muziek bijvoorbeeld in de zorg voor Alzheimerpatiënten om verloren gewaande herinneringen terug te halen. Mensen die als vergeetachtig werden beschouwd, beginnen plotseling mee te neuriën en zelfs songteksten van hun favoriete nummers uit het verleden te zingen.

2. Afleiding als pijnstiller

Natuurlijk slik je muziek niet zoals een pijnstiller, maar toch is het een van de meest effectieve manieren om pijn te verlichten.

Het idee is dat muziek je aandacht verlegt. Zelfs als je een paar minuten geleden nog alleen maar aan je migraine kon denken, staat de muziek nu centraal. Muziek helpt op een bepaalde manier om je pijndrempel te verhogen. De pijn is er nog steeds, maar je hebt gewoon geen tijd om het te merken.

3. Het fenomeen muzikale kippenvel

Kippenvel is een fysieke reactie die we krijgen als we bang zijn, het koud hebben of emotioneel geraakt worden. Sommige mensen krijgen ook kippenvel bij bepaalde hoge tonen of betoverende klassieke muziek.

Daar is een verklaring voor. Bij mensen die hier gevoelig voor zijn, geeft de hersenen chemische stoffen vrij die de hartslag en lichaamstemperatuur verhogen en de elektrische geleiding van de huid verbeteren. Als het zenuwstelsel dan elektrische impulsen uitzendt, worden kleine spiertjes in de haarzakjes geactiveerd. Daarom krijg je soms kippenvel zonder dat je bang bent of het koud hebt.

4. Muziek traint je auditief geheugen

We voelen ons instinctief aangetrokken tot dingen die vertrouwd aanvoelen, of het nu een smaak, beeld of muziek is. Ons hele leven ontwikkelen we een voorkeur voor bepaalde zintuiglijke prikkels. In het begin zijn dit vooral harmonieuze geluiden, zoals de stem van je moeder of eenvoudige kinderliedjes.

Op een gegeven moment is dat echter niet meer voldoende voor ons gehoor – of beter gezegd, onze hersenen. We leren steeds verfijndere klanken onderscheiden, en de muziek die we mooi vinden, wordt complexer. Dit zogeheten auditieve geheugen is te trainen voor alles, zelfs voor dissonante muziek.

5. Muziek als emotionele beloning

Tegenwoordig wordt er veel onderzoek gedaan naar onderwerpen die op het eerste gezicht moeilijk te verklaren lijken. Eén van die vragen is: kan muziek verslavend zijn? Wie kent het niet? Dat ene nummer waar je meteen verliefd op wordt en keer op keer wilt horen.

Uit onderzoek blijkt dat emotioneel geladen muziek ons beloningssysteem op dezelfde manier kan activeren als bepaalde drugs. (Maar doe dat alsjeblieft niet!) Eenmaal verslaafd kunnen we niet meer zonder die energie, kracht en euforie. Meer, meer, meer! En ja, in die zin kan muziek ook een verslaving worden – waarschijnlijk de gezondste die er bestaat.

6. Muziek verbetert onze reactietijd

Jaren geleden onderzocht de Universiteit van Montreal de zintuiglijke vaardigheden van muzikanten. Uit de studie bleek dat muzikanten aantoonbaar kortere reactietijden hadden dan niet-muzikanten, ongeacht welk instrument ze bespeelden.

Daaruit werd geconcludeerd dat het leren bespelen van een instrument vooral bij ouderen een positief effect kan hebben. Het idee is dat muziek maken hun reactievermogen kan verbeteren en hen alerter kan houden in alledaagse situaties. Misschien kunnen zo zelfs onnodige valpartijen worden voorkomen.

7. De muzikale high

Muziek maken en naar muziek luisteren kunnen dezelfde effecten in de hersenen teweegbrengen als eten, sporten, seks of verdovende middelen. Dit is geen losse theorie, maar een wetenschappelijk bewezen feit. De hersenen maken meer van de lichaamseigen gelukshormonen en de neurotransmitter dopamine aan.

Tegelijkertijd wordt de aanmaak van het stresshormoon cortisol verminderd. Een geweldige combinatie! We zweven als het ware op een “muzikale high” zonder precies te weten waarom. Maar misschien is het soms beter om daar niet te veel over na te denken. Feit is dat muziek emoties losmaakt – en daar moeten we gewoon van genieten.

8. Muziek verbindt en versterkt vertrouwen

Als we samen muziek maken of een concert beleven in een groep, komt er nog een ander bijzonder hormoon in het spel: oxytocine – het zogeheten hechtingshormoon. Dit stofje bevordert vertrouwen en verbondenheid tussen mensen. Daardoor voel je je automatisch op je gemak en veilig in een groep.

En dit effect is zeker niet beperkt tot een bepaald muziekgenre – het komt voor bij fans van alles, van melancholische folk tot agressieve metal. Het gaat simpelweg om het gevoel dat je niet alleen bent. Waarschijnlijk is dit de reden waarom zoveel mensen samen pophits meezingen en vieren.

9. Een bijzondere connectie tussen de hersenhelften

Het is geen geheim dat wij muzikanten een beetje anders zijn – en daar zijn we best trots op. Maar los van de schouderklopjes heeft de wetenschap dit ook daadwerkelijk bewezen. De hersenen van professionele muzikanten verschillen namelijk aantoonbaar van die van niet-muzikanten.

De verbinding tussen de twee hersenhelften, die de grappige medische naam corpus callosum draagt, is bij muzikanten aanzienlijk beter ontwikkeld. Hierdoor kunnen de twee hersenhelften beter met elkaar communiceren. Hoe fijn is het als je rechterhand eindelijk weet wat je linkerhand doet?

10. Muziek activeert de hersenen op meerdere niveaus

Het zogeheten Mozart-effect werd meer dan 40 jaar geleden ontdekt. Destijds bleek dat het luisteren naar muziek – in dit geval de muziek van Mozart – betere resultaten opleverde bij intelligentietests. Hoewel die studie inmiddels achterhaald is, staat vast dat muziek niet alleen het welzijn bevordert, maar ook de concentratie verbetert.

Nee, muziek maakt je niet per se slimmer. Maar het is wel onomstotelijk bewezen dat het de hersenen activeert. Er zit gewoon iets magisch in hoe de synapsen als het ware de tango dansen.

Muziek en emoties: jouw mening

Heb je ooit gemerkt dat je hersenen een vreugdesprong maken als je muziek maakt of luistert? Wat doet muziek met jou? We kijken uit naar een flinke uitwisseling van endorfines in de reacties!

Toon alle blogs door Larry